Opublikowaliśmy nowy artykuł w kwartalniku ABI-Expert.
W czasach internetu rzeczy i społeczeństwa informacyjnego, kiedy nowe technologie wkraczają w każdy aspekt życia, coraz częściej wyposaża się zabawki i inne przedmioty w technologie, które dotychczas były dedykowane dorosłym. W ocenie producentów taki zabieg prowadzi do uatrakcyjnienia zabawek, a także ma sprostać rosnącym wymaganiom klientów.
Od pewnego czasu ze strony organizacji zajmujących się propagowaniem kwestii związanych z prawem do prywatności i ochroną danych osobowych, a także organizacji działających na rzecz konsumentów napływają niepokojące informacje, że inteligentne zabawki gromadzą szereg danych, w tym osobowych, pochodzących głównie od dzieci, co prowadzi do naruszenia fundamentalnego prawa jednostki, jakim jest prawo do prywatności. Postulaty tych organizacji nie pozostały bez odzewu ze strony organów stojących na straży prawa do prywatności i ochrony danych osobowych w różnych częściach globu, zwłaszcza w Europie i Ameryce Północnej. Po przeanalizowaniu zgłoszeń niektóre z tych organów wydawały zalecenia, aby niszczyć konkretne zabawki, uznając je za niebezpieczne.
Kategoryczne negowanie, a wręcz demonizowanie elektronicznych zabawek może skutkować obawą przed zakupem każdej tego typu zabawki. Istotne zatem jest odpowiedzenie na kilka pytań związanych z inteligentnymi zabawkami, a mianowicie, czym właściwie są inteligentne zabawki, w jaki sposób łączą się one z internetem, jakiego rodzaju dane zbierają, gdzie są one gromadzone i w jaki sposób przetwarzane, a także czy ich użytkownicy mają świadomość zagrożeń z tego płynących oraz czy posiadają informacje o incydentach związanych z udostępnieniem zebranych danych osobowych i ich ilością.
Inteligentne zabawki to…
Boom na rozwój inteligentnych zabawek (ang. smart toys) w przemyśle zabawkarskim przypada na przełom XX i XXI wieku i dość szybko objął szeroką gamę produktów od uwielbianych przez najmłodsze dzieci pluszaków, przez lalki i figurki, do bardziej nowoczesnych urządzeń elektronicznych, np. tabletów.
Sformułowanie definicji inteligentnych zabawek nastręcza pewnych problemów. Uwzględniając jednak, że wszystkie tego typu zabawki są wyposażone w urządzenia elektroniczne, celowe wydaje się odniesienie do kwestii technicznych przy określaniu zakresu pojęcia inteligentnych zabawek.
Za inteligentną zabawkę należy więc uznać każdą zabawkę, która za pomocą wbudowanych urządzeń elektronicznych może zachowywać się w sposób rozumny, tj. jest zdolna do nauki, reaguje adekwatnie do sytuacji, a nawet modyfikuje swoje zachowania pod wpływem bodźców ze środowiska zewnętrznego. Zabawka taka może mieć wbudowane mikroprocesory, pamięć trwałą i nietrwałą, pamięci masowe, urządzenia wejściowe i wyjściowe, mikrofon oraz kamerę. Może ona komunikować się z innymi inteligentnymi zabawkami, a także komputerem i urządzeniami mobilnymi za pośrednictwem Wi-Fi, Bluetooth, NFC, a następnie dzięki aplikacji zainstalowanej np. w smartfonie lub tablecie z siecią internet.
Te wzbudzające najwięcej kontrowersji, które zostały wyposażone w procesor, głośnik, mikrofon (niekiedy włączony cały czas), moduł Wi-Fi oraz aplikację rozpoznawania mowy, mogą nagrywać i transmitować rozmowy, prowadzone z dzieckiem lub inną osobą. Umieszczenie zaś kolejnego urządzenia, tj. kamery daje możliwość rejestracji obrazu i przekazywania go.Dane zbierane przez inteligentne zabawki
Zakres danych zbieranych przez inteligentne zabawki jest bardzo szeroki. Zabawki te bowiem podczas rozmów prowadzonych z dzieckiem zadają mu szereg pytań dotyczących jego zainteresowań, preferencji, upodobań, form spędzania wolnego czasu, a także związanych z życiem rodzinnym. Dysponują również informacjami o lokalizacji użytkownika.
Niekiedy już na etapie instalacji aplikacji umożliwiającej korzystanie z zabawki zachodzi konieczność podania kilkunastu podstawowych informacji o przyszłym użytkowniku.
Wskazane przykłady nie wyczerpują wszystkich informacji zbieranych o użytkownikach. Analiza procesu zakupu i użytkowania najpopularniejszych inteligentnych zabawek pozwala na stwierdzenie, że informacje pobierane od dzieci to: data urodzenia, imię, płeć, zdjęcie profilowe, wiadomości na czacie i głosowe przesyłane przez dziecko, zdjęcia przesyłane przez dziecko, hasło do konta, dane geolokalizacyjne, dzienniki połączeń, historia przeglądania stron internetowych. Dane zaś gromadzone od rodziców to: adres e-mail, płeć, zdjęcie profilowe, wiadomości na czacie i głosowe wysłane przez rodzica, zdjęcia przesłane przez rodzica, hasła do konta, pytania pomocnicze do odzyskania hasła, adres do korespondencji, informacja o karcie kredytowej, numer telefonu, hasło do sieci Wi-Fi, adres IP.
Zakres zbieranych danych może ulec rozszerzeniu, jeśli rodzic umożliwi aplikacji dostęp do swojego konta w serwisie społecznościowym, takim jak Facebook czy Twitter, lub będzie logował się do aplikacji poprzez konto w serwisie społecznościowym. W takim przypadku aplikacja będzie mogła zebrać dane zamieszczone w tym serwisie.
Sposób realizacji obowiązku informacyjnego
Informacje o danych, jakie są zbierane od dzieci i rodziców, zawarte są w politykach prywatności publikowanych na stronach producentów zabawek. Tam też powinny być zawarte informacje o sposobie ich przetwarzania, w szczególności czy dane te są udostępniane innym podmiotom.
